Ułatwienia dostępu

Slide background
Slide background
Slide background
Slide background
Slide background
Slide background
Slide background
Slide background
Slide background

100 LAT SZYBOWNICTWA W JEŻOWIE SUDECKIM (GRUNAU) 1924 – 2024

Historia pisana skrzydłami
Od zarania dziejów ludzie z zachwytem spoglądali w niebo, marząc o wzniesieniu się ku przestworzom. Fascynacja lotem towarzyszyła człowiekowi od wieków – od obserwacji ptaków, przez pierwsze próby budowy skrzydeł, aż po narodziny lotnictwa.
W XX wieku, po I wojnie światowej, te marzenia zaczęły się spełniać. Lotnictwo rozwijało się dynamicznie, a potrzeba szkolenia nowych pilotów stawała się coraz bardziej paląca. Właśnie wtedy, w malowniczym Grunau – dzisiejszym Jeżowie Sudeckim – rozpoczęła się historia, która zmieniła oblicze europejskiego szybownictwa.

Narodziny legendy – Grunau
W 1924 roku, na Górze Szubienicznej (obecnej Górze Szybowcowej 561m n.p.m..), z inicjatywy miłośników lotnictwa z Jeleniej Góry i okolic, powstała jedna z pierwszych szkół szybowcowych na świecie. Miejsce to bardzo szybko zyskało miano kolebki szybownictwa – zarówno pod względem edukacyjnym, jak i konstrukcyjnym.
Wraz ze szkołą działał Zakład Szybowcowy, w którym powstawały legendarne modele szybowców – w tym słynny Grunau Baby, znany i ceniony na całym świecie. Jeżów Sudecki stał się symbolem innowacyjności, precyzji i pasji lotniczej.

Sto lat tradycji – tysiące skrzydeł
Przez ostatnie 100 lat w Jeżowie Sudeckim wyszkolono dziesiątki tysięcy pilotów szybowcowych. To tutaj uczono nie tylko techniki latania, ale także myślenia w powietrzu – z odwagą, odpowiedzialnością i miłością do nieba.
Wyjątkowe warunki atmosferyczne, zwłaszcza wiatry fenowe, umożliwiają szybownikom wznoszenie się na wysokości sięgające nawet 10 000 metrów. Takie osiągnięcia nie tylko budzą podziw, ale także pozwalają zdobywać prestiżowe "diamenty" – odznaczenia przyznawane za wybitne dokonania w sporcie szybowcowym.
Dziś, w erze lotów kosmicznych i zaawansowanych technologii, tradycje szybownictwa mają wciąż ogromne znaczenie. To właśnie z potrzeby pielęgnowania tego dziedzictwa – z inicjatywy Prezesa Euroregionalnego Centrum Modelarskiego, Władysława Jagiełły, oraz dzięki wsparciu lokalnej społeczności – zakupiono oryginalny szybowiec Grunau Baby, wyprodukowany właśnie tutaj, w Jeżowie Sudeckim.

Euroregionalne Centrum Modelarskie – przyszłość zbudowana na historii
Dziś historia szybownictwa w Jeżowie Sudeckim żyje dalej – dzięki działalności Euroregionalnego Centrum Modelarskiego. Jego siedziba mieści się w zabytkowym budynku dawnej szkoły szybowcowej i pełni rolę centrum edukacji, inspiracji i pamięci.
W Centrum działa nowoczesna modelarnia, prowadzone są warsztaty dla dzieci i młodzieży, a Izba Tradycji Lotniczych przypomina o pionierach latania. Młode pokolenia konstruują własne modele, biorą udział w zawodach i kontynuują dzieło tych, którzy przed stu laty po raz pierwszy wznieśli się nad Jeżowem.

Grunau – Jeżów Sudecki: skrzydła historii lecą dalej...
Rok 2024 to symboliczna rocznica – 100 lat tradycji, pasji i lotniczej myśli. Obchody nie były jedynie wspomnieniem – ale zaproszeniem do tworzenia przyszłości.
Dzięki zaangażowaniu mieszkańców, miłośników lotnictwa oraz instytucji, Jeżów Sudecki nieprzerwanie pozostaje jednym z najważniejszych punktów na mapie światowego szybownictwa.
Niech ta historia trwa – jeszcze przez kolejne sto lat.

Jeżów Sudecki

Jaką nazwę w dziejach historii nosiła wieś Jeżów Sudecki ?
Chcemy mieszkańcom gminy przybliżyć znaną i mniej znaną historię miejscowości.
1299 - Gronow
1303 - Grunow
1321 - Grunowe
1651 - Grunaw
1765 - Grunau
1786 - Alt-,Neu-Grunau
1908 - Grunau bei Hirschberg
1945 - Grunów, Gronów, Gronowice, 
a od 1946 roku Jeżów Sudecki
Jeżów Sudecki należy do najstarszych osad w okolicy Jeleniej Góry. W niektórych opracowaniach można znaleźć nawet nie uzasadnione stwierdzenie, że jest najstarszą wsią w Kotlinie Jeleniogórskiej. Powstał zapewne najpóźniej ok. połowy XIII wieku. Być może jakiś związek z powstaniem osady miały poszukiwania złota w okolicy, ale udokumentowane wiadomości o tym pochodzą dopiero z XV wieku. Jeżów Sudecki był dość nietypową wsią,

Janówek

1677 - Iohnsdorff
1687 - Ionsdorff
1786 - Johnsdorf
1945 - Janów
1947 - Janówek
Janówek, w przeciwieństwie do sąsiednich wsi, nie ma dobrze opracowanych dziejów. Nie wiadomo nawet, kiedy powstał. Powodem może być fakt, że leżąc pomiędzy trzema bardzo starymi wsiami, sam pozostał małą osadą, w której nie było kościoła, a więc nie pojawił się w kronikach. A nawet, gdy są jakieś wzmianki, nie wiadomo, czy dotyczą akurat Janówka, bowiem prawie w każdym powiecie była wieś o identycznej nazwie niemieckiej. Nie ma nawet zgodności, co do tego, w której parafii leżał. Wydaje się, że początkowo należał do Chrośnicy, potem okresowo do Rząśnika. Wieś wcześnie stała się silnym ośrodkiem reformacji, bowiem pierwszy odnotowany fakt w jej dziejach odnosi się do buntu chłopów, który wybuchł tu w latach 1588-89 i objął też okoliczne wsie. Został wywołany przez wedrownych kaznodziejów ewangelickich,którzy w wielu miejscowościach na Śląsku podburzali chłopów przeciwko panującym porządkom społecznym. Bunt ten został szybko stłumiony. W okresie wojny 30-letniej i po niej wieś należała do parafii w Rząśniku, który pozostawał własnością hrabiego Johanna Friedricha von Nimptscha, nie jest natomiast pewne, czy Janówek był wtedy także jego posiadłością. Pewniejsze informacje o Janówku pochodzą dopiero z początku XVIII wieku. W 1726 roku z majątku ziemskiego płacono 211 talarów podatków, a chłopi płacili 535 talarów. Była to, więc niezbyt duża posiadłość. W 1765 roku właścicielem wsi był FR. Kahlin. Wartość jego majątku szacowano na2.255 talarów i jakaś osobną część wsi na 903 talary. We wsi mieszkało 12 kmieci, 12 zagrodników i 50 chałupników, w tym 13 rzemieślników, głownie tkacze lub prządki. W 1786 roku Janówek wchodził w obręb dużych posiadłości hrabiego von Schweiniza, który miał większość okolicznych wsi. Były tu 2 młyny wodne, a mieszkało 13 kmieci, 39 zagrodników i 13 chałupników. Wieś nieco rozwinęła się dopiero w XIX wieku. W 1825 roku należała do Christiana Friedricha Helda. Było tu 66 domów i szkoła ewangelicka, którą obsługiwał nauczyciel z Rząśnika. Ponadto wymieniano folwark, tartak, olejarnię, 2 młyny wodne, a wśród mieszkańców było 3 tkaczy chałupników. Charakterystyczne było to, że wszyscy mieszkańcy byli ewangelikami. W 1840 roku wieś stanowiła własność płk Hoffmana i Amelie Henriette z domu Held, która była wdową po sołtysie, bowiem istniało tu dziedziczne sołectwo, odkupione od dominium w Bystrzycy. We wsi było 67 domów, szkoła ewangelicka, folwark, 2 młyny wodne o 4 kołach, olejarnia, tartak, browar i 2 gorzelnie (zapewne jedna w folwarku, a druga w sołectwie), 11 warsztatów tkackich i 2 szynki, a wśród mieszkańców było 4 handlarzy i 11 różnych rzemieślników. Trudne warunki naturalne powodowały, że większość mieszkańców musiała szukać środków do życia poza rolnictwem. Była to, więc dość uprzemysłowiona, chociaż niewielka osada. Często zmieniali się właściciele Janówka. W 1870 roku Janówek należał do por. Müllera, obejmując 334 morgi gruntu i przynosząc 332 talary rocznego dochodu. Pomimo ładnego położenia wieś nie przekształciła się w letnisko i nie budziła większego zainteresowania turystów. Podobnie wyglądała sytuacja po 1945 roku, spadła tylko nieco liczba mieszkańców, ale od lat jest ustabilizowana.

Chrośnica

1305 - Ludwigsdorf
1667 - Luschdorf
1726 - Ludwigsdorff
1765 - Ludewigsdorf
1776 - Ludwigsdorf
1840 - Lutschdorf, Ludwigsdorf,
1945 - Ludwików
1946 - Chrośnica
Dzieje Chrośnicy nie są dobrze rozpoznane. Leżąca głęboko w górach wieś pozostawała wyraźnie na uboczu wydarzeń, nie prowadziła przez nią żadna ważna droga, a dodatkowo miejscowość znajdowała się na peryferiach posiadłości i powiatu. Nie wiadomo nawet, kiedy powstała tu pierwsza osada, ale biorąc pod uwagę wiek sąsiednich osad i rolę Okola dla okolicy mogło to mieć miejsce bardzo dawno. Według niezbyt pewnych przekazów Chrośnica była wzmiankowana w dokumentach już w 1217 roku, ale budzi to wątpliwości. Wsi o identycznej nazwie niemieckiej było w pobliżu więcej (Chmielno, Chromiec) i nie zawsze wiadomo, do której odnoszą się wzmianki.

Płoszczyna

1305 - Seiffen, Flachensiphen, Flachenseiffen
1726 - Flachen Seiffen
1765 - Flachenseiffen
1945 - Biały Potok
1947 - Płoszczyna
Płoszczyna jest niewątpliwie starą osada, ale nigdy nie odgrywała istotniejszej roli w dziejach regionu. Od dawna istniało tu osadnictwo, o czym świadczy zachowane grodzisko pod Przełęczą Chrośnicką, datowane na okres średniowiecza. Początek wsi należy wiązać z górnictwem złota, zresztą dawna nazwa z członem ,,seiffen” świadczy o tym jednoznacznie. Pierwsza wzmianka z 1305 roku mówi już o wsi i wydobyciu złota w jej okolicy. Przypuszcza się, ze chodzi tu o roboty prowadzone na Stromcu. Wydobycie rozpoczęto prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, a zakończono chyba w pierwszej połowie XIV wieku. Nigdy nie osiągnęło ono dużej skali i nie było zbyt opłacalne. O dalszych dziejach Płoszczyny niewiele wiadomo. Była to niewielka wieś, zawsze stanowiąca część dóbr z siedzibą w Czernicy Górnej, należąca do jej kolejnych posiadaczy.

Czernica

Czernica należy do najstarszych wsi Gór Kaczawskich, była też jedną z największych posiadłości rycerskich.
Powstała prawdopodobnie w II połowie XIII wieku, bowiem na ten okres datowane są najstarsze fragmenty kościoła, zachowała się też wzmianka, że w 1273 rok wieś lokowano. Z około 1305 roku pochodzi informacja o istnieniu kościoła, a w 1396 roku wymieniono proboszcza Srekowicza. W XV wieku w Czernicy i okolicy prowadzono poszukiwania złota i srebra, ale niewiele wiadomo o ich efektach. Apogeum poszukiwań przypadło na około 1470 rok, a więc mniej więcej w tym samym czasie co w pobliskim Jeżowie Sudeckim i Dziwiszowie. O możliwości występowania tu złota wspomniał też w swoim dziele Kasper Schwenckfeldt. Wieś leżała w kasztelanii wleńskiej, ale od początku stanowiła własność prywatną. Jej właściciele zmieniali się dość często, ale zawsze należeli do czołowych śląskich rodów.
W XIV wieku Czernica była własnością von Kittlitza, potem von Zedlitzów, a następnie von Schaffgotschów, którzy wznieśli tu w 1543 roku nawodny dwór obronny. Być może wykorzystali jakąś starszą budowlę,

Siedlęcin


1305 - Rudgersdorf
1369 - Rudigersdorff
1668 - Boberrohrsdorff
1687 - Bober Rohrsdorff
1786 - Bober-Rohrsdorf
1905 - Boberrohrsdorf
1945 - Borowice, Bobrowice, Sobięcin,
1946 - Siedlęcin
Siedlęcin pomimo że zachował jeden z najcenniejszych i najstarszych zabytków architektury świeckiej z okresu wczesnego gotyku, nie ma dobrze rozpoznanej historii. Nie wiadomo, kiedy powstał, kto go założył ani do kogo pierwotnie należał. Przyjmuje się, że powstał prawdopodobnie w końcu XIII wieku jako wieś lokacyjna, a jego zasadźcą mógł być niejaki Rudger, od którego imienia wziął nazwę. W dokumentach po raz pierwszy Siedlęcin pojawił się w 1305 roku, wymieniony w księdze czynszowej biskupstwa wrocławskiego, jako wieś posiadająca kościół i to dość bogato uposażony w ziemie. Była to wieś rycerska, o czym świadczy zachowana siedziba właściciela,

Dziwiszów

1255 - Berwisdorf
1300 - Berthwigisdorf
1319 - Berwigisdorf, Berwigisdorph
1398 - Berwigsdorff
1688 - Bernsdorf
1677 - Berbigsdorf, Berbisdorf
1726 - Berbsdorff
1786 - Bernsdorf
1816 - Nieder-Ober-Berbisdorf
1840 - Bernharsdorf, Nieder-, Ober-Berbisdorf
1945 - Babice, Berberysów, Dziewiążów, Dzieważów
1946 - Dziwiszów
Początki Dziwiszowa nie są znane zbyt dokładnie. Wieś powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, ponieważ w początku XIV wieku wymieniano już miejscowy kościół. Według zapisów w starych przewodnikach w kościele miał być kamień z wykutą datą 1250, ale budowlę datuje się na lata 1300-1350. Być może już wcześniej w okolicy wydobywano złoto, na pewno miało to miejsce w XV wieku. Świadczą o tym stare szybiki odnalezione przy szosie do Jeleniej Góry, z których pozyskiwano złoto aluwialne z doliny Złotuchy.

Wrzeszczyn

1305 - Urlici villa
1386 - Ulrichsdorff, Vlrichsdorff
1726 - Bibel Ullersdorf, Bober Ullersdorf, 1816 Ullersdorf-Bober
1825 - Boberrullersdorf
1945 - Wrzeszczyn
Jedna z najmodniejszych wsi w Kotlinie Jeleniogórskiej, położona w pięknym zakątku na prawym brzegu Bobru w głębokiej dolinie wspinającej się pomiędzy wysokimi skałami na północ i górą Cichoń, na południe opadającej stromo ku rzece przeciętej u jej wylotu zaporą jeziora wrzeszczyńskiego. Dawniej przez wieś przechodziła lokalna szosa z Siedlęcina do Barcinka, ale po zniszczeniu mostu po 1945 roku dojazd jest możliwy tylko od strony Siedlęcina, ponieważ korona zapory nie jest przejezdna. Zabudowania Wrzeszczyna leżą na wysokości 290- 300 metrów. Cała wieś liczy około 20 domów. Wieś otaczają użytki rolne, lasów jest mniej, porastają zbocza dolnych i górne grzbiety wzniesień. Wrzeszczyn leży na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Wrzeszczyn jest wsią rolniczą.