1255 - Berwisdorf
1300 - Berthwigisdorf
1319 - Berwigisdorf, Berwigisdorph
1398 - Berwigsdorff
1688 - Bernsdorf
1677 - Berbigsdorf, Berbisdorf
1726 - Berbsdorff
1786 - Bernsdorf
1816 - Nieder-Ober-Berbisdorf
1840 - Bernharsdorf, Nieder-, Ober-Berbisdorf
1945 - Babice, Berberysów, Dziewiążów, Dzieważów
1946 - Dziwiszów
Początki Dziwiszowa nie są znane zbyt dokładnie. Wieś powstała prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, ponieważ w początku XIV wieku wymieniano już miejscowy kościół. Według zapisów w starych przewodnikach w kościele miał być kamień z wykutą datą 1250, ale budowlę datuje się na lata 1300-1350. Być może już wcześniej w okolicy wydobywano złoto, na pewno miało to miejsce w XV wieku. Świadczą o tym stare szybiki odnalezione przy szosie do Jeleniej Góry, z których pozyskiwano złoto aluwialne z doliny Złotuchy.

Wielkość wydobycia nie jest znana. Znana natomiast była legenda o złotym ośle, ale odnoszono ją przede wszystkim do Uliny. Dziwiszów był wsią rycerską, która rozwijała się stosunkowo szybko dzięki dogodnemu położeniu w pobliżu miasta, przy dość ruchliwym trakcie, którego znaczenie jeszcze wzrosło w XVII-XVIII wieku. Ten rozwój spowodował, że Dziwiszów szybko podzielił się na dwie części: Dolny i Górny, które miewały nawet odrębnych właścicieli, chociaż zawsze łączyły się zabudowaniami.Mieszkańcy wcześnie przeszli na protestantyzm przejęli miejscowy kościół. Podczas wojny 30 letniej chronili się w nim, a w krytycznych momentach uciekali na wieżę, co stanowiło później swoistą ciekawostkę opisywaną w książkach. Po wojnie, w 1653 roku stawili czynny opór podczas tak zwanej redukcji kościoła ewangelickiego, ale utracili go i dopiero w 1768 roku wzniesiono tu protestancki dom modlitewny. W 1622 roku przez Dziwiszów przemaszerował, po nieudanej próbie zdobycia Jeleniej Góry, kilkutysięczny oddział Lisowczyków, którzy powetowali sobie niepowodzenie paląc sporą część wsi. W XVIII w Dziwiszów stanowił już jedną z większych wsi w okolicy. W 1726 roku z całej wsi płacono 1.378 talarów, ponadto z majątku w Dziwiszowie Dolnym 1.057 talarów i z Dziwiszowa Górnego 1.018 talarów. Do 1737 roku obie części wsi należały do von Bakischa. W 1739 roku Frankenberg z Grodźca uzyskał przywilej na roboty górnicze, co dało początek wydobyciu rud miedzi. W latach 1748-1749 powstał tu pierwszy drewniany, ewangelicki dom modlitewny, zastąpiony w 1752 roku murowanym kościołem. W 1765 roku Dziwiszów Dolny należał do radcy handlowego Thommana, a jego wartość szacowano na 19,450 talarów. Mieszkało w nim 15 kmieci, 24 zagrodników i 93 chałupników, w tym 40 rzemieślników. Natomiast Dziwiszów Górny należał do radcy handlowego (Jaegera), jego wartość wynosiła 14,114 talarów, a mieszkało w nim 20 kmieci, 16 zagrodników i 86 chałupników, w tym 31 rzemieślników, w większości tkaczy. W tym 1785 roku obie części wsi należały do wdów po wspomnianych radcach, przy czym były to chyba siostry, obie bowiem nosiły panieńskie nazwisko Menzel. Obie części miały prawo patronackie. W Dziwiszowie Dolnym były dwa kościoły (katolicki i ewangelicki), plebania ewangelicka, dwie szkoły (katolicka i ewangelicka), folwark i młyn wodny, a mieszkało 15 kmieci, 59 zagrodników i 43 chałupników. W Dziwiszowie Górnym były dwa folwarki, wiatrak i młyn wodny, a mieszkało 20 kmieci, 38 zagrodników i 42 chałupników. Początek XIX wieku przyniósł dalszy, szybki rozwój wsi, także dzięki górnictwu rud ołowiu, srebra i miedzi, ale w 1825 roku sztolnia Klärnera była już w likwidacji na skutek nieopłacalności wydobycia. We wsi, złożonej z dwóch części, wymieniano wówczas 2 kościoły, 2 szkoły i 2 plebanie (katolicka i ewangelicka), 2 dwory, 3 folwarki, 2 młyny, wiatrak oraz 35 kmieci, 97 zagrodników i 85 chałupników. W 1818 roku właścicielem był królewski Komisarz ds. poboru i policji Karl Thomann. W 1825 roku w Dziwiszowie wymieniono w kronice urząd celny, bowiem droga przez wieś była ruchliwym traktem pocztowym, ze znaną gospodą na Kapeli. W Dziwiszowie Dolnym stały 142 domy, pałac z folwarkiem, kościół katolicki, ewangelicki, dom modlitw i szkoła ewangelicka z pomocnikiem nauczyciela oraz dobry browar, młyn wodny i wapiennik. Pracowało też 71 krosien tkackich. W Dziwiszowie Górnym było 106 domów, pomocnicza szkoła ewangelicka i młyn wodny. Pracowały 74 krosna, wśród rzemieślników było 2 garbarzy. Jak widać spora część mieszkańców trudniła się tkactwem chałupniczym. W 1840 roku obie części należały do nijakiego Tschörtnera, a ich wartość szacowano na 70 tys. talarów. W Dziwiszowie Dolnym było 140 domów oraz zamek ( z wieżą), 2 kościoły (ewangelicki i katolicki), szkoła ewangelicka z nauczycielem i pomocnikiem, folwark z browarem, młynem wodnym oraz kamieniołomem i wapiennikiem, w którym pracowało 8 robotników. Było też 36 warsztatów tkackich, a wśród mieszkańców 27 różnych rzemieślników i 11 handlarzy. Natomiast Dziwiszów Górny liczył 101 domów oraz szkołę ewangelicką obsługiwaną przez pomocnika z Dziwszowa Dolnego. Były tu 2 folwarki, młyn wodny, pracowały 33 warsztaty tkackie, było też 24 różnych rzemieślników. W 1870 roku obie części wsi nadal należały do Tschörtnera, przy czym siedziba zarządu dóbr mieściła się w pałacu w Dziwiszowie Dolnym. Majątek w Dziwiszowie Dolnym obejmował 1.119 morgów i przynosił 1.440 talarów rocznego dochodu, natomiast Dziwiszów Górny obejmował 838 morgów i dawał 1.048 talarów rocznego dochodu. W drugiej połowie XIX wieku największą atrakcją Dziwiszowa była Kapela, znana z pięknych widoków, kamieniołomu marmurów i gospody z ogrodem różanym i kolumnadą. Administracyjnie należała jednak do Podgórek. W samym Dziwiszowie turystom polecano browar oraz park pałacowy, który nazywano dzikim i podkreślano, że żyją w nim jelenie. W okresie międzywojennym w Dziwiszowie działały 4 gospody (jedna z 12 miejscami noclegowymi) nie licząc Kapeli, w tym stara karczma i browar. Potem powstała jeszcze jedna gospoda. W latach 1905-21 istniała tu sekcja RGV i klub sportowy, ponieważ Dziwiszów stał się dość popularnym letniskiem. Rozpoczęła też działalność niewielka fabryka części do maszyn, była poczta z połączeniem telegraficznym. Turystom szczególnie polecano pomnik wojny 1813 roku i pomnik ofiar I wojny światowej ufundowany na Ulinie, gdzie była też altana widokowa. W opisach zaznaczano również piękne położenie cmentarza. Po wojnie Dziwiszów przestał być letniskiem, ale poza tym niewiele się zmieniło. Miejscowa fabryczka nadal produkowała maszyny rolnicze i części do nich, potem zmieniono asortyment na maszyny dla leśnictwa. Przez cały czas utrzymywała się bardzo stabilna sytuacja ludnościowa, czemu sprzyjało dogodne położenie, niezłe warunki glebowo-klimatyczne i bliskość Jeleniej Góry oraz zakład przemysłowy na miejscu. W zabudowaniach pałacowych ulokowano PGR, potem działała tu stadnina koni, wreszcie zakład rolny kombinatu z Siedlęcina. Ostatnio jednak daje się zauważyć regres w rozwoju wsi. Nadzieje są wiązane z rozkwitem ośrodka narciarskiego na Łysej Górze, ale w Dziwiszowie nie ma żadnej bazy noclegowej, gastronomia jest bardzo słabo rozwinięta, brakuje nawet parkingów. Ożywił się natomiast znacznie ruch samochodowy po podniesieniu rangi szosy.

Kościół filialny pod wezwaniem św. Wawrzyńca w Dziwiszowie

Kościół jest malowniczo położony, na lekkim wzniesieniu, przy starej drodze prowadzącej z Jeleniej Góry do Legnicy. Owalny teren cmentarny otoczony jest wysokim, kamiennym murem z bramą o ostrołukowym prześwicie. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z początku XV wieku, pod następną datą 1399 – wymienia się już proboszcza Vinzena Hoppke. Od połowy XVI wieku kościół przyjęli ewangelicy. Podczas wojny 30-letniej chronili się w nim, uciekając do wysokiej wieży. W tym czasie nastąpiła przebudowa, widoczna szczególnie w oknach prezbiterium od strony południowej i w przybudówkach. Ponownie zostaje kościołem katolickim - 19.02.1964 roku. Pomimo wspomnianych przebudów, kościół zachował przeważające cechy stylu gotyckiego, zarówno na elewacjach, jak i we wnętrzu, szczególnie w prezbiterium. Orientowany (wejście do kościoła od strony południowej), jednonawowy, z wieżą od zachodu, z prostokątnym oskarpowanym prezbiterium o dwu kwadratowych przęsłach. Prezbiterium sklepione jest krzyżowo na żebrach spiętych dwoma zwornikami: kolisty przedstawia głowę Chrystusa, a drugi jest tarczowy z herbem. Żebra opadają w narożnikach na proste kroksztyny. Wsporniki środkowe przedstawiają figurę młodzieńca z laską oraz brodatego mężczyznę. Arkada tęczy jest ostrołukowa z impostami. W ścianie północnej i południowej prezbiterium zachowały się ostrołukowe portale. Najbogatsze profile posiada trzeci portal, usytuowany w południowej ścianie nawy. Na zewnątrz bryła wyraźnie addycyjna, co podkreślają dwuspadowe, wystopniowane dachy oraz wieża.
We wnętrzu za ołtarzem zachowały się odsłonięte we wstępnych badaniach przez konserwatorów zabytków Wojciecha Kapałczyńskiego i Kazimierza Śliwę fragmenty polichromii figularnej datowanej na pierwszą połowę XV wieku. Hans Lutsch opisał istniejący do 1890 roku fragment średniowiecznej polichromii w zakrystii. Z wyposażenia na uwagę zasługuje barokowy ołtarz główny z pierwszej ćwierci XVII wieku i prospekt organowy z drugiej połowy XVIII wieku. Na wieży wisi dzwon z 1507 roku.

Pałac i park

Założenie pałacowo-parkowe usytuowane na południowym krańcu wsi. Wieś wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1255, a następnie 1300 rok jako Berwisdorff. Następnie średniowieczne wzmianki są z 1314 i 1398 roku. Czas powstania dworu nie jest znany. Jak większość dworów, istniał prawdopodobnie już po połowie XVI wieku jako dwór obronny otoczony fosą. Pierwsze wiadomości o włascicielach pochodzą jednak dopiero z XVIII wieku. Do 1737 roku wieś należała do rodziny von Bakisch. W roku 1738 dobra Dolnego i Górnego Dziwiszowa nabył od Karola von Festenberg Christian Mentzel. W 1765 roku Dziwiszów Dolny należał do radcy handlowego Thommana. W 1786 roku dwor stał się własnością wdowy – pani Thommann z domu Mentzel. W 1886 roku majątek nabył doradca finansowy Bossa i w rękach tej rodziny był d 1922 roku, kiedy stał się własnością Marii von Kramsky.
Z renesansowego dworu pozostały dzisiaj sklepienia i mury parteru, o czym świadczy zachowany we wnętrzu profilowany portal, obramienia okien oraz fragmenty dekoracji sgraffitowej. generalna przebudowa w stylu klasycystycznym i powiększenie całego założenia nastąpiło w 1778 roku. Na miedziorycie z 1781 roku pałac ma zbliżony wygląd do obecnego, nie posiadał jeszcze wieży, ale zwieńczony był dwiema facjatkami o bogato rozczłonkowanych szczytach. Elewacje zostały gruntownie przebudowane na początku XIX wieku i wtedy podwyższono mury o mezanino ( kondygnacja znajdująca się między kondygnacjami, półpiętro, antresola), a po środku starego skrzydła ustawiono wieżę.
W chwili obecnej jest to budowla trzykondygnacyjna, związana bezpośrednio z zabudowaniami folwarcznymi. Pośrodku starszego skrzydła na dachu zachowały się oktagonalna wieża z ażurową latarnią. W elewacji ogrodowej występuje ryzalit zwieńczony naczółkiem. Wnętrze zachowało sztukaterie oraz balustradę klatki schodowej.
Pałac zbudowany został na niewielkim wzniesieniu. W połowie XIX wieku został założony niewielki park krajobrazowy. Na osi parku znajdowała się sadzawka z wodotryskiem i klombami drzew. Na terenie parku znajduje się nieduży, mocno zaniedbany staw.